[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.� wiersza tego nie widaćjasno, by Homer wyznawał sensualistyczną teorię poznania, chybaże ktoś powie (za niektórymi komentatorami greckimi), że rozumjest według Homera skutkiem samych okoliczności zewnętrznych(�� ����������: Themist.161, 9; Philop.486.19) lub zaTomaszem z Akwinu, że rozum jest produktem słońca (III, lect.4,n.619).45Por.także Met.�, 5.1009 b 11 13.46"����� odnosi się przede wszystkim do Demokryta.Por.404a 27-31.47Gdyby poznanie polegało na zetknięciu się duszy zprzedmiotem podobnym, poznanie byłoby zawsze prawdziwe.Ilekroć bowiem nie byłoby zetknięcia, nie byłoby tym samym ipoznania, ani, konsekwentnie, błędu.Kto chce uniknąć tejkonkluzji, musi powiedzieć, że błąd powstaje wtedy, gdy duszastyka się z rzeczą niepodobną.Twierdzenie to jest jednakabsurdem, jak to Arystoteles zaraz wykaże.48Kto ma poznanie prawdziwe jakiejś rzeczy, posiada tymsamym poznanie prawdziwe rzeczy, która jest jej przeciwna.I naodwrót, kto jest w błędzie co do jakiejś rzeczy, jest tym samym wbłędzie co do rzeczy przeciwnej.Anal.pr, I, 24a 21; 48 b 5;Rhetor.II, 23, 1397 a 7.Tak np.jeśli ktoś wie, że A jest dobre, wie tym samym, że nie jest ono złe.Por.Themistius (162, 2).49Arystoteles przechodzi do wyobrazni, którą istotnie łatwopomylić że zmysłami lub rozumem.50Mniemanie (��������) jest najniższą spośród funkcjirozumu.Opiera się wprawdzie na doświadczeniu, dosięga jednakpojęć powszechnych (De an.III, 429 a 23; Met.A, l, 981 a 5 - 7).Dlatego zwierzęta jej nic maja.(Eth.Nic.VII, 5, 1147 b 4 - 5).Pojęta w znaczeniu ścisłym �������� różni się od wiedzy(��������), może bowiem być nie tylko prawdziwa, lecz ifałszywa (Cal.8 b 11; Top.VII, l l, 149 a 10; Eth.Nic.VI, 3, 1139b 17).Ażeby mniemanie stało się wiedzą, musi je dowód"uwolnić od skazy błędu (Top.V, 2, 130 b 15).Użyte w znaczeniuszerszym obejmuje wiedzę, roztropność (osąd o rzeczach) imniemanie jako trzy odrębne gatunki (��������).De an.III, 427 b25- 26; Phys.V, 4, 227 b 13.Arystoteles często utożsamia je z���� (Met.�, 5, 1009 a 10; A.2,982 a 6).Jest podstawą sztuk(Met.A.1,981 a 5 - 6).51Wyobraznię można nazwać �����, gdy rozważamy jejpochodzenie, ����� zaś, gdy zwracamy uwagę na to, że jakowładza duszy jest ona siłą działającą.Por.Bonitz, Ind.Arist.556 a- 557 b.52Sztukę tę opisuje pokrótce Cycero (De orat.II, 86 - 87,zwłaszcza �� 357 - 358).Dokładniej ją przedstawia Kwintylian(Inst.or.2, 11).Por.także Xenoph., Symp.IV, 62; Sextus Empir.,P.H.II, 222 oraz anonimowy utwór Ad Herennium (III, c.16).Sztuka mnemotechniczna polega na tym, że rzecz, która chcemysobie przypomnieć w przyszłości, ustawiamy za pomocą obrazówmyślowych w odpowiednim porządku, w miejscach" przedtemprzez nas dowolnie obranych, np.układając z nich jakieś słowo.Stąd zwykło się mówić o pamięci miejscowej".Za jej wynalazcęuchodził Simonides z Keos (ur.556 p.n.e.), poeta liryczny.Hippias utrzymywał, że jest w stanie powtórzyć pięćdziesiąt imionraz, usłyszanych (Plato.Hippias Mai.285 E; por.Hippias Min.378 D).Mnemotechnika pomaga niekiedy odnalezć utraconewspomnienia.De insomniis l, 458 b 20-22; Top.163 b 28.53Mniemania tłumów lub filozofów nazywa Arystoteles już to����.już to �������� (De an.I, 2, 403 b 22; Met.�.5, 1010 a 10;Phys.IV.6.213 a 22.Por.Regis (83); S.Mansion (1946, 103-124,215-217).54Według niektórych autorów (np.Simplic.207, 26) w Eth.Nic.(lib.VI).55Komu się zdaje"? Chyba nie Arystotelesowi, lecz tłumomlub filozofom, o których mówił wyżej.56Słowo nawyk" ( nałóg") ���� stosuje Arystoteles do tychwłaściwości uzyskanych przez nas, które są w naszym trwałymposiadaniu, i konsekwentnie niełatwo się zmieniają.Jeśli się łatwolub szybko zmieniają, noszą miano dyspozycji" (��������).���� różni się od władz(��������) aktów (���������), braków (��������) i doznania(�����).Por.Bonitz, Ind.Arist.260 b 31 -261 a 4.57W tym zdaniu niektórzy autorzy dopatrują się sprzecznościz innymi twierdzeniami Arystotelesa.Zmysły stanowią wedługArystotelesa istotę zwierzęcia.Dlatego zawsze są w nim (����������: a 8) [ Pobierz całość w formacie PDF ]