[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Tak wiêc w pierwszych stuleciach naszej ery ksi¹¿ka przyjê³aostatecznie tê postaæ, jak¹ z niewielkimi tylko zmianami zachowa³a a¿do dnia dzisiejszego.W stosunku do zwoju papirusowego by³ to jednakca³kowity przewrót.Zwój jest bardzo d³ugim, jednolitym pasmempapirusu, skóry lub pergaminu, kodeks natomiast sk³ada siê z okreœlonejliczby kart jednego formatu.Kolejnoœæ kolumn w zwoju jest oczywistai niezmienna, karty kodeksu wymagaj¹ zszycia, gdy¿ nawet raz ju¿ wew³aœciwym porz¹dku u³o¿one, mog¹ siê ³atwo z powrotem rozsypaæ.Utworzona na wzór drewnianego „kodeksu" nowa ksi¹¿ka ró¿nisiê jednak swoj¹ konstrukcj¹ tak¿e i od niego.Bez wzglêdu na to, iletabliczek po³¹czymy razem, ka¿da z nich pozostaje odrêbn¹ ca³oœci¹,powi¹zan¹ z innymi tylko sznurkiem lub rzemieniem.Tymczasemw kodeksie dwóm tabliczkom odpowiada jeden arkusz papirusu lubpergaminu, tworz¹cy dwie karty.Wystarczy kilka lub kilkanaœcietakich z³o¿onych na pó³ arkuszy posk³adaæ jeden w drugi, nastêpniezszyæ przez œrodek i ksi¹¿ka jest gotowa, trzeba j¹ tylko oprawiæ.Tak* Por.M.Nowicka, A.Œwiderkówna, Ksi¹¿ka siê rozwija, Wroc³aw 1970, s.201.20.Karta z ksi¹¿ki papirusowej.Na tej w³aœnie karcie koñczy siê Ewangelia œw.£ukasza a zaczyna Ewangelia œw.Jana.Papirus Bodmer XIV.ni w.n.e.131132wygl¹da³ zapewne najstarszy kodeks i system ten stosowano doœæd³ugo mimo wielu niedogodnoœci.Jednak¿e bardzo wczeœnie ju¿ spotykamy próby udoskonalenia tejprymitywnej formy nowej ksi¹¿ki.Zamiast sk³adaæ razem wszystkiearkusze, zaczêto sk³adaæ je po kilka i tak powsta³e sk³adki (terminemtym okreœlamy kilka arkuszy, z³o¿onych jeden w drugi) zszywanow kodeks.Nieraz sporz¹dzano ksi¹¿ki równie¿ z jednoarkuszowychsk³adek.Niekiedy w jednej ksi¹¿ce spotykamy sk³adki o ró¿nej liczbiearkuszy, zdarza siê to wprawdzie rzadko, czasami jednak nawetw póŸniejszych kodeksach pergaminowych.Na ogó³ wszak¿e zarównodla papirusu, jak i dla pergaminu przyjê³y siê stopniowo sk³adkiczteroarkuszowe ( = 8 kart =16 stron).W IV w.kodeks pergaminowy zwyciê¿a ostatecznie nie tylkozwój, ale tak¿e i kodeks papirusowy.Jest to epoka wzmo¿onejprodukcji ksi¹¿ek, zw³aszcza ksi¹g koœcielnych.W 313 r.chrzeœcijañ-stwo tryumfalnie wysz³o z podziemia, od razu te¿ musia³ wzrosn¹æpopyt na odpisy ksi¹g œwiêtych i liturgicznych.Stare, zniszczonerêkopisy papirusowe przepisywano teraz na pergamin.Kodeks per-gaminowy sta³ siê niejako symbolem nowego porz¹dku, podczas gdyzwój papirusowy pozosta³ na zawsze ju¿ zwi¹zany z przesz³oœci¹.132NAJSTARSZE RÊKOPISY NOWEGO TESTAMENTUI PROBLEM KANONUW tym w³aœnie czwartym, prze³omowym stuleciu powsta³y dwanajstarsze, jakie posiadamy, rêkopisy zawieraj¹ce ca³¹ Bibliê greck¹,to znaczy nie tylko Nowy, lecz i Stary Testament, ten ostatni w prze-k³adzie Septuaginty.S¹ to kodeksy zwane Synajskim i Watykañskim.Kodeks Synajski ma historiê dosyæ niezwyk³¹.W 1844 r.niemiec-ki uczony, Constantin Tischendorf, odwiedzi³ klasztor œw.Katarzynyna górze Synaj.Tam przypadkowo w koszu z rozmaitymi szparga³amiznalaz³ karty starego pergaminowego rêkopisu, które mnisi chêtnie mupodarowali.Wszystkie przesz³y nastêpnie na w³asnoœæ Biblioteki Uni-wersyteckiej w Lipsku.Pozosta³¹ czêœæ rêkopisu mnisi ofiarowalicarowi Aleksandrowi II.Wreszcie w 1933 r.British Museum w Lon-dynie uda³o siê odkupiæ ca³oœæ.Jest to wspania³y grecki kodeksz cienkiego, doskonale spreparowanego pergaminu (ze skór owczychi koŸlich), z³o¿ony z wielu na ogó³ czteroarkuszowych sk³adek.Za-133chowa³o siê 347 kart o wymiarach 40x35 cm.Jakieœ 30 lat temurozesz³y siê plotki, ¿e mnisi w klasztorze œw.Katarzyny odnaleŸliJeszcze kilka brakuj¹cych kart, nic wiêcej jednak na ten temat dotych-czas nie wiadomo.t*lMltHTCANOfMAOlt (Al-Tlft:ririiN'AfrtTIOYNAY lOlfplAlAlAMtrhfOc•M'|0|H.Xi i*"l j-uniKÆt -l'"OMU1NO f Ni l*'' !£•^KOYt*A( [ Pobierz całość w formacie PDF ]