[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.spoÅ‚eczeÅ„stwa pierwotne.Ponieważ jednak antropologia zmierza do coraz po-ważniejszego zajmowania siÄ™ tymi zÅ‚ożonymi formami, trudno jest dostrzec różnicÄ™miÄ™dzy niÄ… a socjologiÄ….A przecież we wszystkich przypadkach pozostaje prawdÄ…, że socjologia jest Å›ciÅ›lezwiÄ…zana z obserwatorem.OdsÅ‚ania siÄ™ to wyraznie w naszym ostatnim przykÅ‚adzie,ponieważ socjologia miasta, wsi, religii, zawodów itd.obiera za przedmiot spoÅ‚eczeÅ„-stwo obserwatora lub inne spoÅ‚eczeÅ„stwo tego samego typu.Postawa ta jest jednaknie mniej oczywista w innym przykÅ‚adzie, który dotyczy socjologii syntetycznej czyodznaczajÄ…cej siÄ™ nastawieniem filozoficznym.Zapewne w tym przypadku uczony usi-Å‚uje rozciÄ…gnąć swe badania na rozleglejsze zakresy ludzkiego doÅ›wiadczenia, możenawet dążyć do caÅ‚oÅ›ciowego zinterpretowania go.Jego przedmiot nie jest już ograni-czony do obserwatora, ale przystÄ™puje on do poszerzenia go z p u n k t u w i -d z e n i a o b s e r wa t o r a.W swym wysiÅ‚ku wydobywania interpretacjii znaczeÅ„ dąży on przede wszystkim do wytÅ‚umaczenia w Å‚ a s n e g o s p o Å‚ e -c z e Å„ s t w a , stosuje bowiem do caÅ‚oÅ›ci swoje wÅ‚asne kategorie logicznei perspektywy historyczne.Gdy socjolog francuski wypracuje ogólnÄ… teoriÄ™ ży-56Claude Lévi Strauss MIEJSCE ANTROPOLOGII WZRÓD NAUK SPOAECZNYCHcia spoÅ‚ecznego, bÄ™dzie ona zawsze i w sposób najzupeÅ‚niej prawomocny(wprowadzane tu rozróżnienia nie zawierajÄ… bowiem w sobie żadnej krytyki)ukazywać siÄ™ jako dzieÅ‚o francuskiego socjologa żyjÄ…cego w XX wieku.Nato-miast antropolog postawiony wobec tego samego zadania bÄ™dzie usiÅ‚owaÅ‚z rozmysÅ‚em i Å›wiadomie (choć nie jest pewne, czy kiedykolwiek mu siÄ™ to uda)sformuÅ‚ować system nadajÄ…cy siÄ™ do przyjÄ™cia zarówno dla najbardziej odlegÅ‚egotubylca, jak i dla swoich wÅ‚asnych współobywateli czy współczesnych.Podczas gdy socjologia usiÅ‚uje uprawiać naukÄ™ spoÅ‚ecznÄ… obserwatora, antro-pologia dąży ze swej strony do wypracowania nauki spoÅ‚ecznej obserwowanego;zmierza ona bÄ…dz do osiÄ…gniÄ™cia w swym opisie egzotycznych i odlegÅ‚ych spoÅ‚e-czeÅ„stw punktu widzenia samego tubylca, bÄ…dz do poszerzenia swego przedmiotuw taki sposób, by obejmowaÅ‚ on również spoÅ‚eczeÅ„stwo obserwatora, ale w tymprzypadku usiÅ‚uje znalezć system odniesienia oparty na doÅ›wiadczeniu etnogra-ficznym i niezależny zarówno od obserwatora, jak od jego przedmiotu.ZrozumiaÅ‚e jest tedy, dlaczego socjologia może być uważana (i to zasadnie)niekiedy za s z c z e g ó l n y p r z y p a d e k antropologii (taka tendencja wy-stÄ™puje w Stanach Zjednoczonych), niekiedy zaÅ› za dyscyplinÄ™ umieszczonÄ… naszczycie hierarchii nauk spoÅ‚ecznych; stanowi ona bowiem niewÄ…tpliwiep r z y p a d e k wy r ó ż n i o n y z tego powodu, dobrze znanego dziejom geo-metrii, że przyjÄ™cie punktu widzenia obserwatora pozwala odsÅ‚onić wÅ‚asnoÅ›ci napozór bardziej Å›cisÅ‚e i na pewno Å‚atwiej stosowalne niż te, które wymagajÄ… posze-rzenia tej samej perspektywy na innych możliwych obserwatorów.Tak np.geo-metria euklidesowa może być uważana za wyróżniony przypadek pewnej meta-geometrii, która obejmuje również rozważanie inaczej ustrukturowanych prze-strzeni.Fragmenty XVII rozdziaÅ‚u książki Claude'a Lévi-Straussa Anthropologie structurale, wydanej w Paryżuw 1958 roku.Ten rozdziaÅ‚ jako osobny tekst opublikowano cztery lata| wczeÅ›niej.Przedruk wedÅ‚ug wydania polskiego: Claude Lévi-Strauss.Antropologia strukturalna,, przeÅ‚.oraz SÅ‚ownik PojęćAntropologii Strukturalnej oprac.Krzysztof Pomian, PIW, Warszawa 1970, s.451-464.TytuÅ‚ rozdziaÅ‚u skró-cono.57ZagadnieniaPojÄ™cia natury i kultury, duch i intelekt wobec kultury; kultura jako kreacjazbiorowa, materialne i niematerialne aspekty kultury, obiektywność kultury i jejelastyczność; kultura jako sztuczne Å›rodowisko czÅ‚owieka, zorganizowane zachowaniai instytucje kultury, jej symboliczne aspekty; regularnoÅ›ci kulturowe, kultura a strukturaspoÅ‚eczna; antropologia i socjologia, folklorystyka, etnografia i etnologia, antropologiaspoÅ‚eczna i kulturowa.Lektury uzupeÅ‚niajÄ…ceBraudel Fernand, Problemy historii cywilizacji, przeÅ‚.B.Geremek, [w:] tegoż autora,Historia i trwanie, przedmowa B.Geremek i W.KuÅ‚a, Warszawa 1971, s.253-313.Buchowski MichaÅ‚, Burszta Wojciech J., 0 zaÅ‚ożeniach interpretacji antropologicznej,Warszawa 1992, s.128.Cassirer Ernst, Esej o czÅ‚owieku.WstÄ™p do filozofii kultury, przeÅ‚.A.Staniszewska,przedmowa B.Suchodolski, Warszawa 1971.ZwÅ‚aszcza rodz.VI, DefinicjaczÅ‚owieka w kategoriach kultury, s.125-136.Charbonnier Georges, Rozmowy z Claude Lévi-Straussem, przeÅ‚.i nota J.Trznadel,Warszawa 1968.ZwÅ‚aszcza rozdz.pt.Etnolog poÅ›ród nas, s.5-15; Prymityw-ni i cywilizowani , s.15-25.Chmielewski Piotr, Kultura i ewolucja.Warszawa 1988, s.408.CzerwiÅ„ski Marcin, Kultura i jej badanie, wyd.2 rozszerzone, WrocÅ‚aw 1985.ZwÅ‚aszcza rozdz.II, O terminie kultura , s.19-40.Elias Norbert, Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu, przeÅ‚.T.ZabÅ‚udowski,Warszawa 1980.Cz.I, Socjogeneza pojęć cywilizacja i kultura , s.5--59.Firth Raymond.SpoÅ‚ecznoÅ›ci ludzkie.WstÄ™p do antropologii spoÅ‚ecznej, przeÅ‚.J.Du-nin, Z.Szyfelbejn-Sokolewicz, Warszawa 1965.ZwÅ‚aszcza rozdz.VII, Antropo-logia w życiu współczesnym, s.209-238.Kluckhohn Clyde, Badanie kultury, przeÅ‚.U.Niklas, [w:] Elementy teorii socjologicz-nych.MateriaÅ‚y do dziejów współczesnej socjologii zachodniej, oprac.W.Der-czyÅ„ski, A.JasiÅ„ska-Kania, J.Szacki, Warszawa 1975, s.31-45.KÅ‚oskowska Antonina, Kultura masowa.Krytyka i obrona, Warszawa 1964 (wyd.1).Cz.I, Rozumienie kultury, s.9-23.Kmita Jerzy, Kultura i poznanie.Warszawa 1985, I.Dziedziny kultury, s.9-37.Kroeber Alfred Louis, Istota kultury, przeÅ‚.i wstÄ™p P.Sztompka, Warszawa 1973(wyd.1).ZwÅ‚aszcza rozdz.XVI, Pół wieku antropologii, s.330-342; XVII, Hi-storia i obecne kierunki antropologii kulturowej, s.343-362; XVIII, KulturarzeczywistoÅ›ci i kultura wartoÅ›ci, s.362-396.Morin Edgar, Zagubiony paradygmat natura ludzka, przeÅ‚.R.Zimand, przedmowaB.Suchodolski, Warszawa 1977 [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]