Iskry z popiołów nieznane opowiadania XIX wieku

Startseite

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Na bryczce zebrałem jednak myśli i przypomniałem sobie całą rzecztak, jakem ją panu opowiedział.Skleiłem w głowie tytuły wierszy i ten napis matki autora.We Lwowie przepędziłem dwa tygodnie w jakimś oszołomieniu.Pamiętam tylko chwilo-we, takie silne napady rozpaczy, że chciałem się topić.Ale mi Bóg łaskawy wiary zupełnienie odjął.Zrozumiałem wkrótce, że jeżeli dotychczas szukać była to moja dobra wola, to terazjest obowiązek.Pamięta pan, jak tam było napisane: Ten ostatni zostały mi egzemplarz ?Więc matka musiała mieć ich więcej.A przecież przesłał pewno jeden i tej Chloi, skoro jąjeszcze w wojsku wspominał.Egzemplarz może jeszcze gdzieś być tylko gdzie?Ja, widzisz pan, szukam też od blisko trzech lat.Ale jestem stary.Dopóki żyję, niech pan otym nie mówi nikomu.To już jest moja ostatnia próżność na świecie, nie chcę, żeby ludziewiedzieli, com zawinił.Ale jak się pan dowie, że Sztremer umarł, niech pan nie żałuje czasu iniech pan coś zrobi dla sprawy.Wyspowiadałem się przed panem z całej nędzy mego życia,niechaj mi pan teraz przyrzeknie, że i pan będzie szukał.Aatwiej mi będzie umrzeć.Bóg miprędzej przebaczy.Gościszewski wstał z krzesła i podał starcowi rękę, ale nie powiedział ani słowa, bo szczę-ki mu drżały i nie chciał się rozpłakać.VPo wyjezdzie Sztremera bibliotekarz rozpoczął metodyczny przegląd całego józefpolskie-go księgozbioru, zarówno rękopisów, jak druków.Nie znalazł nic.Zabrał się więc, chociaż zniechęcią, do dawnej swojej pracy, ale mu wśród pisania strzelało ciągle do głowy, że na tejpółce albo w owej pace mógłby się tomik znalezć.I wtedy odkładał robotę na bok, a szperał.262Czasem budził się w nim dawny człowiek.Wyrzucał sobie, że to zajęcie się cudzą sprawą jesttylko formą próżniactwa, gniewał się na starego, któremu się coś przyśniło, i na siebie, że jakbaba snom wierzy.Kiedy się tak nastrofował, praca szła mu zazwyczaj przez kilka dni, ale gocoś zawsze dręczyło.Czuł sam, że pisze tylko mechanicznie, że pracuje tylko połową swejmyśli, że, gdy przestaje się zmuszać, wybucha w nim z dawną siłą ta jedyna istotna jego myśl,co, jak podziemna rzeka, sączy mu się nieustannie w głębi, na dnie głowy, myśl, gdzie jest,czy jest gdzie tomik Sztremera? I, żeby sobie ulżyć, szedł do półek, i znów się zaczynało szu-kanie.Najgorzej było mu w lipcowe gorąca.Przywykł teraz do póznego wstawania i co dzień po-stanawiał pisać w nocy, ale noc schodziła potem na przeglądaniu manuskryptów albo dawne-go inwentarza biblioteki, oprawnych i kartkowych katalogów.Dobrze mu było tylko z nimi;nocami miewał dobre, ufne chwile.Ale kiedy rano wstał i przekonał się, że książka znowu anina krok nie postąpiła, ogarniała go złość i poczucie niemocy.Przypominał sobie wiadomość,wyczytaną przed laty w gazecie, że w Ameryce jest jakieś miasteczko, w którym panują za-razliwe wariacje i gdzie mieszkańcy doznają po kolei tego samego obłędu.Ulgę zaczęły mu dopiero przynosić długie spacery po okolicy.Chodził po górach, drapałsię na szczyty, szukał jelenich tropów, męczył się fizycznie, a uwagę jego pochłaniały stru-mienie, polany, stare świerki, ścieżki, opasujące skałę, cała głucha natura, od której był od-wykł.W początku pazdziernika wszedł raz do niego Mikołaj z wiadomością, że pan Sztremerumarł w Przemyślu.Na dowód przynosił numer dziennika, gdzie nieboszczyk występowałjako znakomity historyk i ,,słynny archeolog.Po pierwszej chwili żalu Gościszewski samsię zadziwił, że go ta wiadomość uspokaja.Zatelegrafował do księcia z doniesieniem, żeskończył pracę, i z prośbą o natychmiastową dymisję.Nazajutrz przyszła z Rzymu odpo-wiedz, w której książę w uprzejmych słowach namawiał bibliotekarza do pozostania na sta-nowisku, dodawał jednak, że w razie naglącej potrzeby zwalnia go z obowiązków i prosi owręczenie kluczy i inwentarzy zarządcy dóbr józefpolskich.Zajęło to jakiś czas, po czymGościszewski odebrał pensję, której od dawna nie pobierał z kasy.Robił to wszystko spokoj-nie, systematycznie, jak człowiek, który nie potrzebuje się namyślać, bo jest w zupełnej zgo-dzie z samym sobą.Czuł, że nie ma co zwlekać, bo prędzej czy pózniej puści się w świat ibędzie szukał, aż znajdzie.Jakoż, pożegnawszy się z proboszczem i z Mikołajem, wyjechał napociąg tą samą furmanką, która przed pół rokiem odwoziła Sztremera.263MARIA RODZIEWICZ�WNA1863 1944Gdyby który z warszawiaków zawędrował podczas okupacji hitlerowskiej do kamienicyBlocha na rogu Królewskiej i Marszałkowskiej i zaszedł na jej trzecie piętro, do mieszkaniapaństwa Krauzów, znalazłby w tym mieszkaniu dwa skromne pokoiki sublokatorskie, a wnich blisko osiemdziesięcioletnią, ale jeszcze pełną życia staruszkę, której oryginalne oblicze,okolone siwą grzywą włosów, miało w sobie jak powiadali jej znajomi coś ze staregolwa.Maria Rodziewiczówna ona to bowiem była ową staruszką schroniła się w tych poko-ikach dopiero na początku okupacji, ściągnąwszy tutaj aż z krańców Grodzieńszczyzny, gdzieprzez ponad pięćdziesiąt lat gospodarowała w niewielkim majątku rodzinnym, dzieląc czaspomiędzy zajęcia rolnicze a wytężoną i niezmiernie owocną pracę literacką, która autorceprzyniosła olbrzymią popularność, a czytelnikom kilkadziesiąt rozchwytywanych w swoimczasie powieści i utworów nowelistycznych.Owa gospodarka w Hruszowej nie była bynajmniej tak pospolitą w owych czasach obszar-niczą sielanką.Rodziewiczówna zabrała się do niej jako osiemnastoletnia panna, świeżo wy-puszczona z klasztornej szkoły u jazłowieckich niepokalanek, a zabrała się po to, aby zarobićna posag dla młodszej siostry i aby spłacić długi ojca, stryja oraz brata-hulaki.Bezustanna amozolna praca na roli, na którą młoda dziewczyna wychodziła ubrana w juchtowe buty i wgrubą kurtę z białoruskiego samodziału, zahartowała przyszłą pisarkę i uczyniła z niej kobietędzielną i odważną, wymagającą w stosunku do innych, ale przede wszystkim w stosunku dosiebie samej, a przy tym rozkochaną w ziemi rodzinnej i w tradycjach drobnoszlacheckich.Nic też dziwnego, że takie właśnie uczucia najsilniej odezwały się w jej pierwszych utwo-rach powieściowych, aby stać się z czasem wyrazną dominantą wszystkich następnych, któ-rych bohaterami są prawie bez wyjątku ludzie mocni, twardzi i drapieżni, ale zarazem uczu-ciowi, ucieleśniający dla Rodziewiczówny ideał jakichś nowych rycerzy kresowych.Gdy Rodziewiczówna otrzymała nagrodę konkursową za swój pierwszy utwór literacki,powieść Straszny dziadunio, zakupiła za te pieniądze obszerny księgozbiór i na dłuższy czaszatopiła się w lekturze, która stała się równocześnie jej szkołą życia i jej uniwersytetem.Gdyotrzymała z kolei nagrodę za swoją drugą a dodajmy: i najlepszą powieść, Dewajtis, wy-jechała za granicę, aby rozszerzyć swoje horyzonty myślowe i wzbogacić wyobraznię pisar-ską.Obie podróże po książkach i po obczyznie wyraznie odbiły się na następnych utwo-rach młodej autorki, ale nie uczyniły ich ani głębszymi pod względem ideowym, ani wyższy-264mi pod względem artystycznym od wspomnianych już pierwszych prób powieściowych.Niezmienił się również ich swoisty klimat emocjonalny, wypełniający wszystkie dzieła Rodzie-wiczówny przynajmniej w niektórych ich partiach jakimś nieokreślonym nastrojem przy-gnębienia i melancholii [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

Lem Stanisław Ratujmy kosmos i inne opowiadania

Lovecraft H.P 16 Opowiadan (www.ksiazki4u.prv

Conrad Joseph Tajfun i inne opowiadania (2)

John Steinbeck Kasztanek i inne opowiadania

LeGuin Ursula K Opowiadania orsinianskie

Maria Niklewiczowa Bajarka opowiada

Niziurski Edmund Opowiadania.BLACK

Sheckley Robert Zbior opowiadan

usingsamba front

Dagmara Mliczyńska Hajda 'Programowanie rewitalitalizacji na podstawie Nikiszowca materiał dydaktyczny'