[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Druk ten, należący dziś do największych rzadkości(znane są wszystkiego 3 egzemplarze) ma na wstępie dłuższy wiersz łacińskiznanego humanisty śląskiego, Wawrzyńca Korwina (Raabe), pisarza miejskiegowe Wrocławiu, a niegdyś - podczas studiów krakowskich - starszego kolegiKopernika.W wierszu tym Korwinus, który bawił czas jakiś na Warmii,powracając (1508 r.) do swojej ojczyzny, żegna się z ziemią pruską i warmińskąoraz z jej mieszkańcami, a wśród tego umieszcza jedną wiadomość, odnoszącąsię niewątpliwie do Kopernika.Podajemy ją prozą w wiernym przekładziepolskim.Dla biografa jest ona ważna, świadczy bowiem, że wielkie odkrycieheliocentrycznej budowy świata już przed rokiem 1508 dokonane zostało.Zob.naszą książkę M.K., Część I, Kraków 1900, s.17 i 80.Same listy Teofilakta z Symokatty nie przedstawiają nic ciekawszego.Umieściliśmy kilka spośród nich - wszystkich jest 85 -jako próbkę całości ipowtarzamy, że przekład Kopernika powstał jedynie z chęci wprawienia sięnaszego astronoma w rozumieniu tekstów greckich. DO NAJPRZEWIELEBNIEJSZEGO PANA AUKASZA BISKUPAWARMICSKIEGOLIST MIKOAAJA KOPERNIKAZdaje mi się, Najprzewielebniejszy Panie i Ojcze naszej ojczyzny,że Teofilaktos Scholastyk listy obyczajowe, sielskie i erotycznetrafnie uporządkował.Zapewne z uwagi, że zwłaszcza rozmaitośćbawić zwykła i że różne umysły w różnych przedmiotach mająupodobanie: jednym poważne, drugim lekkie, innym prawdziwe, ainnym zmyślone rzeczy przypadają do smaku i każdy swójprzedmiot wyłącznie lubi.Przeto rzeczy lekkie z poważnymi, apłoche z gruntownymi tak powiązał, iżby każdy czytelnik mógł wnich, jakby w ogródku wśród kwiatków, co mu się spodoba wybrać.We wszystkich zaś listach taki pożytek zawarł, iż one nie listami,ale raczej prawem i przepisami do urządzenia ludzkiego życia sięwydają, czego jawnym dowodem jest ich krótkość, najbardziejbowiem treściwe i w myśli najzasobniejsze z rozmaitych pisarzówpozbierał.Co do listów obyczajowych i sielskich, tym niełatwo ktocoś zarzuci; erotyczne zaś, lubo z nadpisu zdają się zapowiadaćswawolę, wszelako, jako lekarze gorycz lekarstw słodyczamiłagodzić zwykli, aże- by dla zażywających była znośniejsza, tak prawie i te są ogładzone,iż nie mniej od tamtych obyczajowymi powinny by się nazywać.Co, gdy tak jest, uważając za rzecz niesłuszną, ażeby je sami tylkoGrecy czytali, zaś u łacinników były nieznane, postarałem sięwedług sił na łacinę je przełożyć.Tobie zaś, NajprzewielebniejszyPanie, mały ten podarek poświęcam, który nie daje się bynajmniejporównać z Twoją dobroczynnością, skoro wszelka tego rodzajumoich myśli praca lub owoc, za Twoją własność słusznie uchodzićpowinna, co jest prawdą, a co także Owidiusz do Cezara Germanikaniegdyś powiedział: Pomysłowość moja obliczem twoim utrzymu-je się i upada"2.Na końcu całego druku, dzisiaj niezmiernie rzadkiego,wytłoczono (w języku łacińskim):Drukowano w Krakowiew domu pana Jana HalleraRoku naszego zbawienia 15091.ObyczajowyKRYTIAS DO PLOTYNAZwiergocący konik polny z nadchodzącą zorzą poranną rozpoczynaswój śpiew, głośniej zaś i dzwięczniej daje się słyszeć w godziniepołudniowej, kiedy jest jakoby przepojony promieniami słońca.Itak nuci ten śpiewak obrawszy sobie drzewo za ołtarz, a pole zawidownię, przechodniom ciągle przyśpiewując.Tak też i my2Owidiusz, Fasti I, 18. śpieszymy do opiewania twoich cnót, one bowiem podnoszą nas, ado chwalenia cię pobudzają, od dawna bowiem ziomkówpogrążonych w nieczystym życiu do cnoty pobudziłeś.Tak stałemsię Krytiasem, a Plotynus, wystąpiwszy z ciała, uczenie rozprawiatu na ziemi, lub też filozofia przybrana w ciało, z ludzmi jakczłowiek rozmawia.26.SielskiTERYSTRON DO SPIRONANa Etnę górę sycylijską idziemy, żegnając Attykę.Nigdzie bowiemnieprzyjazniejszej nie widziałem ziemi dla wzrostu owoców:zamiast gruszek mirty, zamiast jęczmienia bluszcz nam wydaje.Dlatego pierwszych moich nie-wyrosłych nasion nie powierzę drugiraz niewdzięcznej ziemi.Nie może wieśniak znosić głodu inieprzyjaznego żołnierza ani też żeglarze nie podołają piorunom inawałnicy.27.ErotycznyCEKROPIS DO DEKSYKRATAMówią, że magnesowy kamień kocha żelazo i że tym większą masiłę życia, im bardziej z ulubionym przedmiotem się łączy.Gdybowiem kamień od towarzysza zostanie odłączony, zaraz zamiera imoc swoją utracą.Tego rodzaju skłonność, Deksykratesie, nawet inieżyjące przedmioty posiadają.Tak samo to, co uczuwam, stądpochodzi, że pozbawiona jestem twojej obecności, co trudniejwysłowić aniżeli wycierpieć.Bodajbym dla rażących mnie boleściązamieniła się w pocisk miłości, w iskry od piany morskiejgęściejsze. 42.ErotycznyPERYKLES DO ASPAZJIJeżeli podarunków szukasz, nie kochasz; albowiem darami niekupuje się miłości.Kochający się czynią to nawzajem.Jeżeli zatemkochasz, raczej dawać aniżeli przyjmować należy.Jeżeli zaś żądaszpieniędzy i dla nich udajesz kochanie, uczucie zdradza język, któryza złoto sprzedaje rozkosze ich pragnącemu.50.SielskiKALAMON DO SPIRONAJeżeli wieśniakiem być postanowiłeś, unikaj zgiełku miasta iwrzawy.Jeżeli zaś lubisz retorów i mównicę, porzuć motykę, awziąwszy pióro i papier, goń na los szczęścia za złą wróżbą.Oskarżycieli bowiem, ciągle niepokojących, nie lubi ogółziemiański.70 [ Pobierz całość w formacie PDF ]