[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Innymi słowy, pojęcia i teorie stworzone przez badaczy społecznych funkcjonują wświecie, którego analizie miały służyć.Te najlepsze i najbardziej oryginalneidee nauk społecznych, jeśli tylko mają jakieś przełożenie na rzeczywistość, doktórej uchwyce-A.Giddens, The Constitution ofSociety, Cambridge 1984, wyd.poi.Stanowieniespołeczeństwa.Zarys teorii strukturacji, tłum.S.Amsterdamski, Poznań 2003.26A.Giddennia zostały stworzone, bardzo często przywłaszczane są i wykorzystywane przezsamych aktorów sp łecznych.Nadzwyczaj trafnie wyraził to John Barnes, którystwierdził, iż socjologia umożliwia nami przyjęcie lepiej poinformowanegoStrona 18 Socjologia - Piotr Sztompka, Marek Kućoglądu sceny społecznej, który dysponuje szerszym zasięgiem" i nie j jestdostępny tym, którzy nie zdobyli wykształcenia w zakresie umiejętnościobiektywnego podejścia! do własnych instytucji społecznych i nie mają możliwościdokładnego porównania ich z alternatywny-1 mi urządzeniami obecnymi w innychspołeczeństwach".Zauważywszy najpierw, że socjologia intere-1 suje sięregularnościami - tudzież ich brakiem - z jakimi mamy do czynienia w obrębieinstytucji I społecznych" dodał następnie, że istnieje pewna dwoista czy teżdialektyczna relacja między apara-1 tem pojęciowym socjologa a oglądemrzeczywistości ludzi, których działania, uczucia i przekonania I próbuje onzrozumieć".Relacja tego rodzaju zasługuje na głębszą analizę, ponieważuchwycenie jej natury prowadzić nas może do istotnego przewartościowaniapraktycznego wpływu socjologii na no-1 woczesne społeczeństwa.Często uważa się, że nauki społeczne - nie tylko socjologia - nie stanowiąskutecznej pomocyj w tworzeniu polityki socjalnej.To jest być może właśnie tenzasadniczy powód, dla którego krytycy I nauk społecznych uważają je zaniepełnowartościowe.Należy przede wszystkim zwrócić tutaj uwagę na wpływ, jakinauki przyrodnicze mają na kształtowanie - dzięki wdrażaniu różnego rodzajutechnologii - naszych interakcji ze światem materialnym.Oto nauki przyrodniczew zasadniczym stopniu poprawiły nasze zdolności w zakresie kontroli materialnegokontekstu naszych działań.Z całą natomiast pewnością podobnego stwierdzenia niemożna sformułować w odniesieniu do nauk społecznych.Nie ma bowiem takichtechnologii społecznych, które umożliwiałyby kontrolowanie życia społecznego i wtakim stopniu, w jakim technologia materialna pozwala nam okiełznać siły natury.Tę kwestię możemy jednak zobaczyć w zupełnie innym świetle, jeśli tylkospróbujemy podążać za implikacjami podwójnej hermeneutyki.Otóż ci, którzypodejmowali dotychczas ten problem - w szczególności zaś liczni filozofowiespołeczni - koncentrowali swą uwagę przede wszystkim na sposobie,; w jakipotoczne pojęcia nieustannie wkraczają w obszar specjalistycznego dyskursu naukspołecznych.Niewielu jednak z nich próbowało rozważać tę kwestię z odwrotnejperspektywy.Tworzone w naukach społecznych pojęcia nie dotyczą jakiejśniezależnie ukonstytuowanej problematyki, która ist- j nieje bez względu na to,co oznaczają owe pojęcia. Odkrycia" nauk społecznych bardzo często i z całą istanowczością wkraczają w świat, który opisują.By pokazać, jak ważna jest tokwestia, chciałbym przytoczyć kilka przykładów z obszaru nauk społecznych.Kiedy w początkach w.XV Bodin, Machiavelli i inni formułowali pewne nowatorskieidee dotyczące I władzy i ustrojów politycznych, nie ograniczali się wyłączniedo opisu sekwencji niezależnie pojawia- j jących się zmian społecznych.To onisami pomogli ukształtować formy państwowe, które wyłonić się i miały z owychprzekształceń.Nowoczesne państwa nie mogłyby w ogóle istnieć, gdyby pojęciatakie, jak obywatel", suwerenność" czy rząd" nie zostały przyswojone zarównoprzez tych, którzy sprawu- i ją władzę, jak i tych, którzy tej władzy podlegają.Teoria polityczna od tego momentu zawsze już niero-! zerwalnie i wzajemniezwiązana będzie z tym, czego dotyczy: z wyjaśnianiem mechanizmów rządzenia wnowoczesnym państwie.Z bardzo podobną sytuacją mamy do czynienia w przypadkusocjologii i ekonomii, począwszy od schyłku XVIII stulecia.Dyskurs ekonomicznynie tylko umożliwił nam zrozumienie - do pewnego stopnia - mechanizmówfunkcjonowania nowoczesnych gospodarek, ale stał się wręcz zasadniczy dlaokreślenia, czym są owe gospodarki.Przemiany zachodzące w sposobie używaniatakich określeń, jak ekonomiczny/gospodarczy" czy przemysłowy" przynajmniej wczęści spr kurowane zostały przez pisma akademickich ekonomistów, starającychsię wyposażyć nowo uforn wane dziedziny działalności ekonomicznej w pojęcia,które wskazywałyby istotę tego, czym owe iJA, Barnes, SocutósypmCambridge J970, s, 19, Czym zajmują się socjologowie?27dziny są.Od tego momentu teoria ekonomiczna jest stale obecna i zwrotnieoddziałuje na procesy ciągłości i zmiany w nowoczesnych systemach gospodarczych.To samo powiedzieć można o socjologii, jeśli chodzi o cały szereg nowoczesnychinstytucji społecznych.Jedną z najlepszych ilustracji, jaką można tutajprzytoczyć, jest porównanie statystyk społecznych.Badania statystyczne napierwszy rzut oka wydają się bowiem jak najbardziej odległe od możliwościinkorporacji w obszar, którego dotyczą.Statystyki dotyczące składu strukturyspołecznej, wskazników urodzeń i zgonów czy modeli małżeństwa i rodziny,wszystkie one mogą wydawać się po prostu liczbowymi analizami istniejącychobiektywnie zespołów zjawisk.I oczywiście do pewnego stopnia takie właśnie są.Strona 19 Socjologia - Piotr Sztompka, Marek KućAle jak podkreśliłem wcześniej, dane statystyczne mogą w zasadniczy sposóbwpływać na kształt współczesnych społeczeństw.Nowoczesne społeczeństwa w ogólenie mogłyby istnieć, jeśli ich charakterystyka demograficzna nie byłabyregularnie analizowana i porządkowana [ Pobierz całość w formacie PDF ]