[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Tutaj kapitaÅ‚ zagraniczny uloko-wany jest głównie w Europie i przede wszystkim w Rosji (nie mniej niż 10 mlrd franków),przy czym jest to przeważnie kapitaÅ‚ pożyczkowy, pożyczki paÅ„stwowe, a nie kapitaÅ‚, loko-wany w przedsiÄ™biorstwach przemysÅ‚owych.W odróżnieniu od imperializmu angielskiego,73Hobson: «Imperialism», L.1902, p.58; Riesser, l.c., 395, 404; P.Arndt w «WeltwirtschaftlichesArchiv», Bd.7, 1916, S.35; Neymarck w »Bulletin de l Institut International de Statistique»; Hilferding:«Das Finanzkapital» (tÅ‚um.ros.), str.492; Lioyd George: mowa w Izbie Gmin 4 maja r.1915, «Daily Tele-graph», 5 maja 1915; B.Harms: «Probleme der Weitwirtschaft», Jena 1912, S.235 i in.; Dr.SiegmundSchilder: «Entwicklungstendenzen der Weltwirtschaft», Brl.1912, Bd.1, S.150; George Paish: «Great Brit-ain's Capital Investments etc.» w «Journal of the Royal Statistical Society», vol.LXXIV, 1910 u, p.167 i nast.; Georges Diouritdi: «L expansion des banques allemandes a l'etranger, ses rapports avec le developpementeconomique de l'Allemagne», Paris 1909, p.84.38kolonialnego, imperializm francuski można nazwać imperializmem lichwiarskim.W Niem-czech mamy trzeciÄ… odmianÄ™: kolonie ich sÄ… niewielkie i kapitaÅ‚, lokowany przez Niemcy zagranicÄ…, jest podzielony najbardziej równomiernie pomiÄ™dzy EuropÄ… i AmerykÄ….Wywóz kapitaÅ‚u wywiera wpÅ‚yw na rozwój kapitalizmu w tych krajach, do których jestskierowany, niezmiernie go przyÅ›pieszajÄ…c.Jeżeli wiÄ™c do pewnego stopnia wywóz ten możedoprowadzać do pewnego zastoju w rozwoju w krajach wywożących, to może siÄ™ to odbywaćjedynie za cenÄ™ rozszerzania i pogÅ‚Ä™biania dalszego rozwoju kapitalizmu na caÅ‚ym Å›wiecie.Kraje wywożące kapitaÅ‚ prawie zawsze majÄ… możność otrzymania pewnych «korzyÅ›ci»,których charakter rzuca Å›wiatÅ‚o na swoistość epoki kapitaÅ‚u finansowego i monopolów.Otonp., co pisaÅ‚o w pazdzierniku r.1913 berliÅ„skie pismo «Die Bank»:«Na miÄ™dzynarodowym rynku kapitałów odgrywa siÄ™ od niedawna komedia, godna pióra Arysto-fanesa.CaÅ‚y szereg obcych paÅ„stw, od Hiszpanii do krajów baÅ‚kaÅ„skich, od Rosji do Argentyny, Bra-zylii i Chin, wystÄ™puje otwarcie albo skrycie wobec wielkich rynków pieniężnych z żądaniami po-życzki, i czasami w najwyższym stopniu natarczywymi.Rynki pieniężne znajdujÄ… siÄ™ obecnie w nie-zbyt Å›wietnej sytuacji i perspektywy polityczne nie sÄ… różowe.Ale ani jeden z rynków pieniężnych niedecyduje siÄ™ na odmówienie pożyczki z obawy, że sÄ…siad go uprzedzi, zgodzi siÄ™ na pożyczkÄ™, a wrazz tym zapewni sobie pewne przysÅ‚ugi za przysÅ‚ugi.Przy tego rodzaju miÄ™dzynarodowych transakcjachprawie zawsze coÅ› niecoÅ› kapnie na korzyść wierzyciela: ustÄ™pstwo w umowie handlowej albo stacjawÄ™glowa, budowa portu, tÅ‚usta koncesja albo zamówienie na armaty»74.KapitaÅ‚ finansowy stworzyÅ‚ epokÄ™ monopolów.Monopole zaÅ› wszÄ™dzie wnoszÄ… zasadymonopolistyczne: wyzyskiwanie «stosunków» dla zyskownej transakcji zastÄ™puje konkuren-cjÄ™ na wolnym rynku.Rzecz najpospolitsza: jako warunek pożyczki stawia siÄ™ żądanie, żebyczęść jej wydano na zakup produktów kraju udzielajÄ…cego kredytu, zwÅ‚aszcza uzbrojenia,okrÄ™tów itd.Francja w ciÄ…gu ostatnich dwóch dziesiÄ™cioleci (1890 1910) bardzo czÄ™stouciekaÅ‚a siÄ™ do tego Å›rodka.Wywóz kapitaÅ‚u za granicÄ™ staje siÄ™ Å›rodkiem popierania wywozutowarów za granicÄ™.Transakcje pomiÄ™dzy szczególnie wielkimi przedsiÄ™biorstwami bywajÄ…przy tym takie, że stojÄ… jak «delikatnie» wyraziÅ‚ siÄ™ Schilder75 «na granicy przekup-stwa».Krupp w Niemczech, Sdmeider we Francji, Armstrong w Anglii to przykÅ‚ady takichfirm, Å›ciÅ›le zwiÄ…zanych z olbrzymimi bankami i z rzÄ…dem, które nie Å‚atwo «pominąć» przyzawieraniu pożyczek.Francja pożyczajÄ…c Rosji «przycisnęła» jÄ… w umowie handlowej z dn.16 wrzeÅ›nia r.1905,zastrzegajÄ…c sobie pewne ustÄ™pstwa aż do r.1917; to samo zrobiÅ‚a przy umowie handlowej zJaponiÄ… z dn.19 sierpnia r.1911.Wojna celna Austrii z SerbiÄ…, która trwaÅ‚a z siedmiomie-siÄ™cznÄ… przerwÄ… od r.1906 do r.1911, byÅ‚a wywoÅ‚ana po części przez konkurencjÄ™ Austrii iFrancji w sprawie dostaw artykułów wojennych dla Serbii.Paul Deschanel oÅ›wiadczyÅ‚ wparlamencie w styczniu r.1912, że firmy francuskie w latach 1908 1911 dostarczyÅ‚y Serbiimateriałów wojennych za 45 milionów franków.W sprawozdaniu konsula austro-wÄ™gierskiego w San-Paulo (Brazylia) jest powiedziane:«Budowa kolei brazylijskich odbywa siÄ™ przeważnie za kapitaÅ‚y francuskie, belgijskie, brytyjskie i niemiec-kie; kraje te przy operacjach finansowych, zwiÄ…zanych z budowÄ… kolei, zastrzegajÄ… sobie dostawÄ™ materiałówbudowlanych dla kolei żelaznych».W ten sposób kapitaÅ‚ finansowy w dosÅ‚ownym, rzec można, znaczeniu rozpoÅ›ciera swojesieci na wszystkie kraje Å›wiata.WielkÄ… rolÄ™ grajÄ… przy tym banki zakÅ‚adane w koloniach orazich oddziaÅ‚y.ImperialiÅ›ci niemieccy z zazdroÅ›ciÄ… spoglÄ…dajÄ… na «stare» kraje kolonialne, któ-re zabezpieczyÅ‚y siÄ™ pod tym wzglÄ™dem ze szczególnym «powodzeniem».Anglia miaÅ‚a w74«Die Bank», 1913, 2, 1024, 1025.75Schilder, l.c [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]