[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.98O rodzeniu traktuje Arystoteles szeroko w De gen.anim.Wtraktacie De anima ledwie tylko o nim napomyka: 415 a 25 - 26;416 b 15 - 17, 23 - 25.99De gen.anim.I.cc.17 - 20.zwÅ‚aszcza 19, 726 b l - 11.100Pokarm nie wykonuje funkcji, o których mówiliÅ›my, jakoprzyczyna główna, lecz tylko jako przyczyna drugorzÄ™dna(instrumentalna), o ile mianowicie dostarcza dusza materiaÅ‚ukoniecznego do wykonania tego dzieÅ‚a.Por.Simplicius 115, 17.101Przez ÀÁÎÄ· ÈÅÇ® ( duszÄ™ pierwszÄ…") rozumie tuArystoteles duszÄ™ wegetatywni) (De respir.8, 474 a 31), która jestnajniższÄ… z dusz (µÃǬķ).De gen.anim.II, 5.741 a 24.Z punktuwidzenia logicznego (czyli zależnoÅ›ci) jest wczeÅ›niejsza od resztydusz.stanowi bowiem ich wspólnÄ… i niezbÄ™dnÄ… podstawÄ™.II, 415 a24.Owszem, nawet ze wzglÄ™du na chronologiÄ™ jest onawczeÅ›niejsza od innych dusz, bowiem pierwsza zjawia siÄ™ wczÅ‚owieku i zwierzÄ™ciu.De gen.anim.II.1.735 a 15 - 18: III, 3,736 a 35 - b 8.102Definicji duszy wegetatywnej należy szukać w jejnaczelnej funkcji.TakÄ… funkcjÄ… jest akt rodzenia.103Analogia zapożyczona od żeglarza jest przedmiotemożywionych dyskusji miÄ™dzy komentatorami: co wÅ‚aÅ›ciwie wnaszym przypadku odpowiada rÄ™ce, a co sterowi? WedÅ‚ugThemistiusa (98, 11) Ä¿ º¹½¿Í½ µÌ½¿½ ("to, co wyÅ‚Ä…cznie wprawiaw ruch") odnosi siÄ™ do ´Í½±µ¹Â ¸ÁµÀĹº® ( wÅ‚adzywegetatywnej"), sÅ‚owa zaÅ› º¹½¿Í½ º±¹ º¹½¿Íµµ½¿½ ( to.co jest wruchu i wprawia w ruch") do ¸µÁµÌ½ µµÆÅÄ¿½ ( ciepÅ‚owrodzone").Sophonias (62.35) i Simplicius (116.3) rozumiejÄ… przez ÄÌ´º¹½¿Í½ µÌ½¿½ ciepÅ‚o wrodzone, zaÅ› przez Ä¿ µµ½ º¹½¿Í½ º±¹º¹½¿Íµµ½¿½ pokarm.Za nimi idzie Tomasz z Akwinu (II, I, l oraz9).Ta interpretacja wydaje mi siÄ™ lepsza.RÄ™ka.jako narzÄ™dziezÅ‚Ä…czone" duszy, nic jest poruszana przez żadnÄ… przyczynÄ™zewnÄ™trznÄ…; w tym znaczeniu ona wyÅ‚Ä…cznie wprawia w ruch(mianowicie ster).Ster, który otrzymuje ruch od rÄ™ki, podaje godalej okrÄ™towi, a zatem tak porusza, że równoczeÅ›nie samwykonuje ruch.W teorii odżywiania rÄ™ce odpowiada ciepÅ‚o wrodzone, sterowipokarm, który tylko o tyle może zmieniać ( poruszać") organizm,o ile sam otrzymuje zmianÄ™ ( ruch") od ciepÅ‚a organicznego. Ci, którzy zgodnie z manuskryptami E, S, Cc, Od, czytajÄ…º¹½¿Íµµ½¿½ µÌ½¿½ zamiast º¹½¿Í½ µÌ½¿½, wcale nie wyjaÅ›niajÄ…Å‚atwiej tekstu, wszelkie bowiem narzÄ™dzie (Æ º¹½µ¯Ä±¹; Æ ÄÁƵı¹musi przecież coÅ› poruszać; narzÄ™dzie, które by niczego nieporuszaÅ‚o, nie jest już wiÄ™cej narzÄ™dziem.104Pokarmem ostatnim" (tj.w swoim koÅ„cowym stadium)jest dla zwierzÄ…t krwistych krew.De gen.anim.II,4,740 a 21 - 22;De part.anim.III, 5, 668 a 4 - 6; Themistius (66, 9).Otóż krewwytwarza siÄ™ z pokarmu przy pomocy ciepÅ‚a naturalnego.De part.anim.II.7, 652 b9 - 25; De gen.anim.II, 4, 740 b 26 - 35.105Aluzja do dzieÅ‚a De gen.anim., jak sÄ…dzÄ… Simplicius (116.16), Sophonias (63, 5), Philoponos (289, 2).Jest jednak możliwe,że Arystoteles odsyÅ‚a czytelnika do specjalnego dzieÅ‚a µÁ¯ÄÁ¿Æ®Â, jak przypuszczajÄ… nie bez podstawy Trendelenburg, Heitz,Bonitz (Ind.Arist.104 b 16 - 28).Por.De somno et vig.3, 456 b 5;De gen.anim.V, 4, 784 b 2; De part.anim.II, 3, 650 b 10 itd.Louis (1952, 29 - 35).106I, 410 a 25-26; II 415 b 24; Phys.VII, 2, 244 b 2 - 245 a 11.107Phys.VII, 2, 244 b 10 - 11; 3, 245 b 3 - 5; Mer.“, 5, 1009b 13; De insomniis I, 459 b 4 - 5.108Sens tego zdania jest nastÄ™pujÄ…cy: niektórzy (Empedokles iDemokryt) stosujÄ… teoriÄ™ ogólnÄ… o dziaÅ‚aniu i odbieraniu wpÅ‚ywunie tylko do procesu odżywiania (a 29), lecz także do wrażeÅ„zmysÅ‚owych.405 b 15; 410 a 29.109Niektórzy uczeni (Trendelenburg 297.Heitz 80) sÄ…dzÄ…, żeArystoteles czyni tu aluzjÄ™ do specjalnego swego dzieÅ‚a, które wkatalogu Diogenesa Laertiosa i Hesychiosa nosi tytuÅ‚ µÁ¯ Ä¿ÅÀ¬Ãǵ¹½ º±¹ ÀµÀ¿½¸½±¹.Inni znów (Simplicius 177, 17;Philoponos 290, 22) utrzymywali, że Arystoteles ma tu na myÅ›lirozdziaÅ‚y 7 - 9 pierwszej ksiÄ™gi traktatu De gen.corr., którezaczynajÄ… siÄ™ od słów ÀµÁ¯ ´µ Ä¿Å À¿¹µÊ½ º±¹ À¬Ãǵ¹½ (™, 7, 323 b™).¤¿ ostatnie zdanie wydaje mi siÄ™ bardziej prawdopodobne.Por.Moraux (1951, 45-46).To, co jest podobne" do drugiego, nie może na nie dziaÅ‚ać.Dlaczego bowiem ono miaÅ‚oby być czynne, a drugie bierne? Ale zdrugiej strony nie może ono również być od niego zupeÅ‚nie różne.Obie te rzeczy muszÄ… być częściowo podobne, częściowo różne.110Przez ±¹Ã¸®ÃµÉ½ należy rozumieć tutaj organy zmysłów(±¹Ã¸·Ä®Á¹±).Widać to jasno z tego, co bezpoÅ›rednio nastÄ™puje.Przedmiotami wrażeÅ„ zmysÅ‚owych sÄ… ziemia, ogieÅ„ itd.(a 5).Otóż one wÅ‚aÅ›nie znajdujÄ… siÄ™ w organie zmysÅ‚owym (a 4).Desensu 440 a 19; De insomniis 2.459 b 8; Themistius (54, 23),Philoponos (u Simpliciusa 118; 3).111Phys.II, 2, 201 b 31-33; Met.˜, 6 1048 b 28-36; Eth.Nic.X, 3, 1174 a 19.Ponieważ ruch jest szczególnÄ… formÄ… aktu,dlatego nic nie stoi na przeszkodzie, żeby traktować go na równi zdziaÅ‚aniem i odbieraniem wpÅ‚ywu [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]