[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Dalszą przyczynę przemian ustrojowych stanowią drobne niedopatrzenia.Mam tu na myśli fakt, że często niepostrzeżenie dokonuje się wielka przemianaw stosunkach prawnych, gdy się nie uwzględnia drobnych różnic.Taknp.w Ambracji17 obowiązywał urzędników nieznaczny cenzus majątkowy,a w końcu dopuszczono do urzędów ludzi bez żadnego majątku, jak gdybymiędzy małym cenzusem a żadnym była niewielka różnica, albo i niebyło jej wcale.10.Bywają też przyczyną przewrotów i różnice plemienne, dopóki nie nastąpizupełne zlanie.Bo tak, jak państwo nie tworzy się przez skupienie dowolnej masyludzi, tak też nie tworzy się ono w dowolnym czasie.Dlatego gminy, któreprzyjęły w szeregi obywatelstwa obcych, czy to już przy założeniu miasta, czyi pózniej, przechodziły po największej części wstrząsy wewnętrzne.Tak np.Sybaris założyli Achajowie łącznie z Trojzeńczykami18, gdy zaś następnieAchajowie zyskali większość, wypędzili Trojzeńczyków (stąd klątwa boża dosięgła14W 520 r.p.n.e.doszło do morderczej bitwy między Argejczykami a Spartanami pod wodząkróla Kleomenesa I, w której rozgromieni Argejczycy stracili ogromną część swojej ludności, tak żedla wypełnienia szczerb musiano nadać prawo obywatelstwa mieszkańcom gmin poddanych, czyli tzw.periojkom.Tłumaczenie w p a m i ę t nym dni u si ódmym (miesiąca) niepewne, bo w tekście jesttylko: siódmym" ( ).Pewne jest tylko tyle, że liczba siedem" w różny sposób z bitwąbyła złączona.Według Plutarcha (De mul.virt.IV 245 D) rozegrała się ta bitwa w siódmym dniumiesiąca, w okresie 7-dniowego zawieszenia broni, a liczba poległych miała wynosić 7777.Niektórzysądzą, że Hebdome (siódma) była to może nazwa wspomnianego u Herodota gaju, opodal którego bitwasię toczyła.15Heraja miasto w północno-zachodniej stronie Arkadii.16Kolonia ateńska na północy Eubei od 446 r.p.n.e., dawniej Histaja.Po złamaniu Aten w wojniepeloponeskiej zaprowadzona tu została oligarchia, która załamała się przy wstąpieniu do II ateńskiegoZwiązku Morskiego (w 377 r.p.n.e.).17Kolonia koryncka w południowym Epirze.18Trojzena miasto na wybrzeżu Argolidy. 116Sybarytów19).W Turiach20 popadli Sybaryci w zatarg z innymi osadnikami,ponieważ jako dawni panowie tej ziemi domagali się większych praw, codoprowadziło do ich wyrzucenia.W Bizancjum knuli zamachy pózniejsi osadnicy,a kiedy się to wykryło, zostali po walce wypędzeni.11.Obywatele Antissy21, którzy przyjęli wygnańców z Chios, byli zmuszeniwyrzucić ich z bronią w ręku, przeciwnie zaś, mieszkańcy miasta Zankle, którzyprzyjęli Samijczyków, sami zostali przez nich wypędzeni22.Mieszkańcy Apolloniinad Morzem Czarnym po sprowadzeniu nowych osadników wzniecili powstanie,a tak samo doszło do zaburzeń i walki w Syrakuzach23, gdy po obaleniu tyraniinadano obywatelstwo obcym i najemnikom.Mieszkańcy Amfipolis, którzy przyjęliosadników z Chalkis, zostali przez nich po największej części wyrzuceni.W oligarchiach, jak to już poprzednio powiedziano, porywają się dopowstania masy, które odczuwają to jako krzywdę, że nie posiadają prawrównych, mimo że są równe innym, natomiast w demokracjach czynią to możniobywatele, ponieważ przysługują im tylko równe prawa, chociaż wyrastają ponadrówność.12.Niekiedy dochodzi do starć w państwach także i z powodu warunkówterenowych, gdy położenie kraju nie przedstawia się korzystnie dla jednościpaństwa.Tak np.w Klazomenaj mieszkańcy dzielnicy Chytron wadzili sięz mieszkańcami wyspy24, podobnie jak mieszkańcy właściwego Kolofonu z miesz-kańcami Notion25.Także i w Atenach zaznacza się na tym tle różnica, gdyżmieszkańcy Pireusu są więcej demokratyczni aniżeli mieszkańcy [samego] miasta.Bo jak na wojnie nawet zupełnie małe rowy, które przychodzi przekroczyćfalandze, powodują jej rozerwanie, tak i w państwie każda różnica stanowi, jak sięokazuje, podstawę do narastania przeciwieństw.Największe może przeciwieństwoistnieje między cnotą a występkiem, następnie między bogactwem a ubóstwemi tak dalej, jedno przeciwieństwo bywa większe od drugiego, a jednym z nich jesti wyżej wspomniane26.19Autor ma tu na myśli zniszczenie Sybaris w wojnie z Krotoną w 510 r.p.n.e.20Kolonia założona przez Ateńczyków w 444 r.p.n.e.na terenie dawnej Sybaris.21Miasto na wyspie Lesbos.22Zankle, jedna z najstarszych kolonii chalkidyckich na Sycylii, opanowana została ok.480 r.p.n.e.przez uchodzców z Samos; niedługo potem znalezli tu przytułek emigranci z Mesenii, od którychmiasto otrzymało nową nazwę Mesana.23W Syrakuzach po obaleniu w 466/5 r.tyranii Trazybulosa (por.niżej, rozdz.8, 19)zaciągnięci przez tyranów najemnicy zostali pozostawieni w mieście, gdzie otrzymali prawa obywatel-skie.Kiedy dawni obywatele próbowali ograniczyć ich uprawnienia, porwali się najemnicy do broni,opanowali starą część miasta i dopiero po dłuższych walkach zostali poskromieni (por.DiodorSycylijski, XI 72, 76).24Położone na małoazjatyckim wybrzeżu Chytron stanowiło najstarszą dzielnicę miasta Klazomenaj,które przeniosło się na wyspę oddzieloną wąską cieśniną od lądu.25Notion było portem położonego nieco w głębi lądu Kolofonu.26Tj.przeciwieństwo wyłaniające się na tle warunków zamieszkania. 1173.Przykłady zaburzeń i przewrotóww różnych państwach greckich1 [ Pobierz całość w formacie PDF ]