[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.4 NURTY KULTURY BAROKOWEJ28.4.1 Genezadworski ¬ z renesansumetafizyczny ¬ ze œredniowieczasarmacki ¬ z baroku28.4.2 Barok dworskiUlega³ wp³ywom zagranicznym.By³ nurtem oddalaj¹cym siê od tradycji i wzoruj¹cym siê na hierarchii wartoœci dworów Europy.Kultura by³a zwi¹zana nie tylko z dworem królewskim ale i magnackim ¬ kultura elitarna.Rozwój tej kultury mia³ dowieœæ o sile magnatów.Przedstawicielami tego nurtu s¹: Jan Andrzej Morsztyn i Daniel Naborowski.28.4.3 Barok sarmacki (dworkowy)Nurt ten rozwija³ siê w dworkach szlacheckich.Cechowa³ go sarmatyzm.Pogl¹d ten spopularyzowa³ siê u schy³ku XVI wieku.Dowodzi³ on staro¿ytnego pochodzenia Polaków od plemienia sarmatów.Plemiê to charakteryzowa³ wielki patriotyzm.Byli oni bardzo uczciwi i moralni.Uwa¿ano, ¿e Polacy s¹ spadkobiercami tych cech.Zakres tych pogl¹dów ograniczony by³ do szlachty.Uwa¿ano, ¿e poniewa¿ posiadali oni takie cechy powinni mieæ te¿ w³adzê.Szlachta by³a przekonana o swojej doskona³oœci.Sprzyja³o to powszechnej wtedy megalomanii, czyli manii wielkoœci, przesadnemu przekonaniu o swej wartoœci i wy¿szoœci.Sprzyja³o to konsolidacji stanu szlacheckiego.Szlachcice uwa¿ali siê wzajemnie za braci.Nie by³y wa¿ne ró¿nice maj¹tkowe.Trzeba by³o tylko mieæ herb.Przedstawiciele tego nurtu to: Wac³aw Potocki i Jan Chryzostom Pasek.28.4.4 Cechy œredniowieczneW czasie kontrreformacji od¿y³y mistyczne idee œredniowiecza, epoki wzorów ascetycznego ¿ycia.Przeciwstawiono siê wiêc renesansowej radoœci ¿ycia, "pogañskiemu podziwowi", i umi³owaniu cia³a, domagano siê umartwiania, postów, pokory i surowoœci obyczajów.Spopularyzowane zaœ przez renesans elementy kultury antycznej w³¹czono w s³u¿bê katolicyzmu.28.5 WZÓR OSOBOWY SZLACHCICA - SARMATY (CECHY)prywata (uwielbienie tego co w³asne)poszanowanie dla tradycjikonserwatyzmobroñca wiary, wolnoœci i ustrojupogarda dla nauki i rozwoju intelektualnegoniewa¿ne studia za granic¹ i wyjazdy zagranicznewiód³ stateczny ¿ywot ziemianina - katolikauwa¿a, ¿e ma obowi¹zek decydowaæ o losach krajusk³onnoœæ do przepychu, ceremonialnoœci i przesady29.CECHY CHARAKTERYSTYCZNE KULTURY BAROKOWEJ29.1 SZTUKA BAROKU - CECHYprzepych, bogactwo ozdób i z³oceñkontrastowoœæalegorycznoœæcelem mia³o byæ zaskoczenie, oszo³omienie i olœnienie odbiorcy29.2 LITERATURA OKRESU BAROKU29.2.1 Czas trwania i podzia³ na okresy (W Polsce)Ustalenie dok³adnej daty pocz¹tku Baroku jest niemo¿liwe.Pierwsze symptomy baroku by³y w latach szeœædziesi¹tych XVI wieku.Barok trwa³ przez ca³y wiek XVII.Schy³ek baroku to lata trzydzieste i czterdzieste XVIII wieku.Barok trwa³ wiêc prawie dwa wieki.29.2.2 Cechy literatury barokowej w Polsced³ugowiecznoœædwunurtowoœæ (nurt dworski i sarmacki)brak programu, ukszta³towanych zasad i poetykrêkopiœmienniczy charakter piœmiennictwa(utwory powstawa³y jako rêkopisy i nie ukazywa³y siê w druku bo przesta³y funkcjonowaæ drukarnie i zanik³o zapotrzebowanie na utwory; szlachcic jeœli chcia³ mieæ utwór to przepisywa³ go do "Silva Rerum"; by³y w nim przepisy kulinarne, receptury ró¿nych mikstur, przemówienia pana domu, które wyg³asza³ na sejmikach, przemówienia przyjació³, dzie³a artystyczne - pisa³ je prawie ka¿dy szlachcic ale tylko do prywatnego u¿ytku)29.2.3 Cechy stylu literatury barokowejbogactwo s³ownictwa i jego niezwyk³oœæzawi³y szykskomplikowana sk³adnianiezwyk³oœæ metafor i epitetówparadoksantytetycznoœæ (przeciwstawnoœæ, pos³ugiwanie siê kontrastami, sprzecznoœciami)29.2.4 MarinizmBarok pomimo, ¿e nie mia³ okreœlonego programu poetyckiego odwo³ywa³ siê do W³oskiego poety Sianbattisty Mariniego.Od jego nazwiska pochodzi nazwa nurtu poetyckiego - marinizmu (konceptualizmu).Cechy:najwa¿niejsza jest forma, która ma zadziwiaæ i zaskakiwaæodwo³ania do w³asnej fantazji i natchnieniastosowanie niezwyk³ych œrodków stylistycznychka¿dy utwór mia³ opieraæ siê na koncepcie, koncept powinien zawieraæ elementy niespodziankiutwory powinny mieæ charakter sensualny (odbierany poprzez zmys³y)odbiorcê nale¿y zaszokowaæPODZIA£ POLSKIEJ LITERATURY BAROKOWEJMETAFIZYCZNA DWORSKA SARMACKA- œmieræ, przemijanie- Bóg (œredniowiecze + renesans)- kondycja cz³owieka w œwiecie- vanitas- dualizm natury- powaga- refleksyjnoœæ l¿ejsza, mi³oœæ, zabawa, salonowa, poezja kunsztowna pod wzglêdem artystycznyma) dworkowa, ziemiañskapochwa³a natury, ¿ycia na wsib) mieszczañska, plebejskanawi¹zuj¹ce do stosunków spo³ecznych wyra¿aj¹cych skargê na brak odpowiednich przywilejów dla plebejuszy i mieszczan a) sarmatyzm rubasznymegalomania, ksenofobia (niechêæ do obcych), dewocja (prymitywna religijnoœæ), konserwatyzm (niechêæ wobec zmian), prymitywizm intelektualny, zabawa, prywata, tradycjonalizmb) sarmatyzm szlachetnydemokratyzm, tolerancja, otwartoœæ, liberalizm, patriotyzm- Sêp Szarzyñski- Naborowski - Morsztyna) Potockib) Jan z Kijan a) Pasekb) Potocki29.3 TERMINY I OKREŒLENIA ŒRODKÓW ARTYSTYCZNYCH STOSOWANYCH W BAROKU1.Koncept(wiersz musia³ byæ zaskakuj¹cy i w miarê mo¿liwoœci nowatorski; "Do trupa" Morsztyn)2 [ Pobierz całość w formacie PDF ]